Komentuje Prof. Maciej Sterliński
NARODOWY INSTYTUT KARDIOLOGII KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO – PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, CZŁONEK ZG PTK, RECENZENT DOKUMENTU Z RAMIENIA PTK
- Tegoroczny dokument ESC, dotyczący stałej stymulacji i resynchronizacji serca nie jest rewolucyjny, ale przynosi ważne wnioski kliniczne z ostatnich lat badań. Należy podkreślić dość liczne cytowania prac oryginalnych i wieloośrodkowych polskich autorów.
W aktualnych zaleceniach pojawia się po raz pierwszy stymulacja pęczka Hisa; zarówno we wskazaniach bradyarytmicznych, jak i jako alternatywa dla braku skuteczności CRT. Oczywistym novum jest również stymulacja bezelektrodowa.
Terapia resynchronizująca zachowuje swą uznaną pozycję dowodową i, z niewielkimi modyfikacjami, utrzymuje swoje miejsce w leczeniu i profilaktyce niewydolności serca u osób z różnym stopniem dysfunkcji lewej komory i LBBB lub wysokim odsetkiem stymulacji komorowej. Omówienie wskazań do CRT u chorych z wiodącym migotaniem przedsionków rozczarowuje – jest to niestety wciąż niejednoznaczne zagadnienie.
W dokumencie znajdują się również nowe wskazania do stałej stymulacji u chorych z bradyarytmiami po zawale serca, po operacjach kardiochirurgicznych i po TAVI oraz w chorobach rzadziej występujących czy rzadkich. Tegoroczny dokument pozwala też uznać diagnostykę MRI u chorych z różnymi urządzeniami (nawet przy obecności tzw. porzuconych elektrod; o ile mamy mocne wskazania do MRI) za bezpieczną, pod warunkiem zachowania określonych zasad - miejmy nadzieję, że spowoduje to coraz większą dostępność MRI dla tej grupy chorych.
Dokument porusza również zagadnienia techniczne wykonywanych zabiegów i dotyczące okresu okołozabiegowego. Bardzo ważnym faktem jest możliwość wykonywania zabiegów bez odstawiania nie tylko VKA (o czym wiemy już od dawna) ale i NOAC, podczas gdy pomostowe stosowanie heparyn jest już wręcz przeciwwskazane.
Tegoroczne zalecenia ESC przede wszystkim jednak zwracają uwagę na potrzebę spersonalizowanej i wszechstronnej diagnostyki nieinwazyjnej i inwazyjnej (EPS, ILR) u kandydatów do implantacji różnych urządzeń, a zwłaszcza u osób w młodszym wieku. Wśród alternatyw dla urządzeń w leczeniu bradyarytmii wymienia się m.in. ablację, która w wybranych wskazaniach może jej pośrednio zapobiec.
Równolegle ukazujące się zalecenia ESC dotyczące diagnostyki i leczenia niewydolności serca obniżają wskazanie do profilaktycznego wszczepienia ICD w kardiomiopatii niewieńcowej do klasy IIa.
Mamy coraz więcej nowych technik i technologii. Jednak główne przesłanie tegorocznego dokumentu określiłbym jako „urządzenie do elektroterapii serca w optymalnym momencie – lepiej później i w oparciu o pełne przekonanie, niż za wcześnie”.
Serdecznie zapraszam na sesje specjalne poświęcone tegorocznym dokumentom ESC, na których szczegółowo i krytycznie omówimy najważniejsze zagadnienia leczenia przy pomocy urządzeń A.D. 2021 - mówi prof. Maciej Sterliński.
Źródło: Gazeta Kongresowa, czwartek 23 września 2021, nr 1