Oceny różnych aspektów opieki telemedycznej dokonuje się najczęściej w odniesieniu do dorosłych pacjentów, tymczasem telemedycyna ma istotne zastosowanie także wśród najmłodszych grup chorych. W obszarze kardiologii dziecięcej jej najistotniejsze obszary zastosowań to: kontrola stanu pacjenta i urządzeń wszczepialnych, diagnostyka, edukacja oraz konsultacje pomiędzy opiekującymi się młodym pacjentem specjalistami – mówi dr n. med. Maria Miszczak-Knecht z Kliniki Kardiologii Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej, specjalistka Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Telemedycyna w pediatrii: dziecko i rodzic
Telemedycyna to różne formy elektronicznego przekazu danych stosowane w: diagnostyce, terapii, rehabilitacji i opiece nad pacjentami. W opiece kardiologicznej stosuje się między innymi telemonitoring urządzeń wszczepialnych i różne formy telekonsultacji. Jak zaznacza konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej, wykorzystanie telemedycznych rozwiązań stosowanych w opiece nad osobami ze schorzeniami serca i naczyń co do zasady pozostaje takie samo w przypadku dorosłych i najmłodszych pacjentów, ale różni się w kilku obszarach wynikających ze specyfiki kardiologii dziecięcej.
– Zasadnicza różnica w wykorzystaniu narzędzi telemedycznych w kardiologii dziecięcej polega na tym, że mamy pacjenta, ale stroną w komunikacji i w procesie diagnostyczno-terapeutycznym dotyczącym dziecka jest także jego opiekun. To z rodzicami konsultujemy najczęściej niepokojące objawy występujące u dziecka, ewentualną modyfikację stosowanej u niego terapii – wyjaśnia dr n. med. Maria Miszczak-Knecht i dodaje: – Punktem wyjścia jest dla nas stan pacjenta, ale musimy uważnie słuchać rodziców. Ocena pacjenta i informacji przekazanych przez opiekunów musi być jednak odpowiednio wyważona: zdarza się, że rodzic zauważa określone objawy u swojego dziecka, które w procesie diagnostyki okazują się niegroźne dla zdrowia, bywa jednak i tak, że my jako lekarze zwracamy uwagę na pewne symptomy, których rodzic początkowo nie uznaje za niepokojące. W odniesieniu do telemedycyny ważne jest więc, żeby wzajemnie uważnie się słuchać, ale aby w miarę możliwości korzystać z funkcji video podczas różnych form telekonsultacji. To znacznie podnosi bezpieczeństwo i skuteczność diagnostyki prowadzonej lub wspieranej w formule zdalnej.
Diagnostyka i kontrola terapii, konsultacje pomiędzy specjalistami
Jak zastrzega dr n. med. Maria Miszczak-Knecht, tak, jak w przypadku dorosłych, konsultacje telemedyczne nie są najczęściej optymalną formą pierwszorazowej diagnostyki pacjenta.
– Jako lekarze nie jesteśmy w stanie podejmować odpowiedzialnych decyzji na podstawie pojedynczych, nieosadzonych w szerszym kontekście klinicznym, informacji. Przykładowo, przesłany nam krótki fragment zapisu EKG pacjenta nie wystarczy, by podjąć rzetelne decyzje diagnostyczne czy terapeutyczne. Musimy dysponować szerszą wiedzą o pacjencie, historią jego choroby, wynikami ostatnich badań. Na tym etapie telemedycyna przychodzi z istotną pomocą: jeśli tylko możemy skonsultować się z innymi specjalistami na co dzień opiekującymi się naszym pacjentem i w bezpieczny sposób wymienić jego dokumentacją medyczną oraz informacjami, jesteśmy w stanie skuteczniej pomóc choremu. Dziś oczywiście podobne konsultacje są już przez specjalistów różnych dziedzin medycyny realizowane, ale warto, by przybrały zintegrowaną, bardziej uporządkowaną strukturę. W przypadku dzieci z wadami serca przede wszystkim na linii: pediatra - kardiolog dziecięcy. To bardzo istotne, ponieważ kiedy dziecko mieszka daleko od kardiologicznego ośrodka prowadzącego a pojawia się problem, pacjent trafia do pediatry. Pediatra może potrzebować konsultacji z kardiologiem prowadzącym i tu telemedycyna sprawdza się świetnie – zaznacza dr n. med. Maria Miszczak-Knecht.
Telemonitoring urządzeń wszczepialnych
Przykładem innej formy opieki telemedycznej jest telemonitoring urządzeń wszczepialnych.
– Telemonitorning urządzeń wszczepialnych (stymulatorów, kardiowerterów-defibrylatorów czy układów do terapii resynchronizującej) to forma opieki zwiększająca bezpieczeństwo pacjenta z różnego rodzaju arytmiami. Ta forma kontroli urządzeń i stanu pacjenta pozwala na wczesne wykrycie problemów, na przykład z uszkodzeniem elektrod, co jest szczególnie ważne u dzieci, u których rytm serca jest zależny od stymulatora. Ta forma opieki jest także pomocna z punktu widzenia zarządzania ośrodkiem i efektywna dla systemu opieki zdrowotnej. Pozwala optymalizować organizację pracy w poradniach, redukować liczbę ponadplanowych wizyt specjalistycznych, skrócić czas poświęcany na aspekty związane z kontrolą urządzeń przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu efektywności. Telemonitoring urządzeń wszczepialnych dobrze służy zarówno dorosłym pacjentom z zaimplantowanymi układami wszczepialnymi, jak i dzieciom. Właśnie ogłoszona refundacja tej formy opieki telemedycznej jest bez wątpienia bardzo potrzebna w obydwu grupach wiekowych pacjentów z zaimplantowanymi układami do elektroterapii – mówi dr n. med. Maria Miszczak-Knecht.
Telemedycyna i edukacja
Zdaniem konsultant krajowej w dziedzinie kardiologii dziecięcej telemedycyna w szerokim ujęciu ma bardzo istotne zastosowanie także jako narzędzie edukacyjne.
– Dla najmłodszych grup pacjentów internet i telekomunikacja to naturalne środowiska informacyjne. Treści przekazywane dzieciom w formie cyfrowej mogą być skutecznym narzędziem edukacji o zdrowiu. Z myślą o najmłodszych chorych, ale także o ich opiekunach powstają specjalne kampanie edukacyjne. W obszarze telemedycyny to na przykład kampania pt. „TeleSERCE – Serce pod kontrolą”, w obszarze ablacji (zabiegowej metody leczenia zaburzeń rytmu serca): „Akcja Ablacja – Dzieci” – mówi dr n. med. Maria Miszczak-Knecht.